เชื้อไวรัส HPV คืออะไร?
เชื้อไวรัส HPV หรือชื่อเต็มคือ Human Papilloma Virus เป็นเชื้อไวรัสก่อมะเร็งที่สามารถติดต่อกันได้จากการมีเพศสัมพันธ์และการสัมผัสอย่างใกล้ชิด เชื้อไวรัส HPV เป็นสาเหตุหลักของโรคมะเร็งปากมดลูกในผู้หญิง และจากข้อมูลทางการแพทย์ในปัจจุบันพบว่า เชื้อ HPV สามารถก่อโรคมะเร็งอื่นๆ เช่น มะเร็งช่องคลอด มะเร็งปากช่องคลอด มะเร็งอวัยวะเพศชาย มะเร็งทวารหนัก มะเร็งช่องปากและหลอดอาหาร รวมถึงหูดที่อวัยวะเพศ
เชื้อ HPV มีหลายสายพันธุ์ โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ
1. กลุ่มเสี่ยงต่ำ (Low Risk) เป็นสายพันธุ์ที่ไม่ค่อยก่อมะเร็ง แต่เป็นสาเหตุของโรคอื่นๆ เช่น หูดหงอนไก่ ได้แก่ สายพันธุ์ 6,11,42-44,53-55,62 และ 70 ที่พบบ่อยคือ 6,11
2. กลุ่มความเสี่ยงสูง (High Risk) คือ เชื้อ HPV ที่ทำให้เกิดมะเร็ง เรียกว่า Oncogenic HPV มี 14 สายพันธุ์ ที่เป็นสาเหตุถึง 99 % ของมะเร็งปากมดลูกคือ HPV 16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,66,68 ที่พบบ่อยในไทยคือ HPV 16,18,33และ 58
เชื้อไวรัส HPV พบได้บ่อยแค่ไหน?
สถิติพบว่าร้อยละ80 ของบุคคลในวัยผู้ใหญ่ จะมิเชื้อ HPV อยู่ในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต แต่อาจไม่แสดงอาการ ในบางครั้งเชื้อไวรัสนี้ สามารถอยู่ในร่างกายได้นานถึง 10 ปี ก่อนจะเปลี่ยนแปลงเซลล์ในร่างกายให้กลายเป็นเซลล์มะเร็ง ความน่ากลัวของเชื้อนี้คือ เราไม่สามารถทราบได้เลยว่า ใครมีพาหะของเชื้อนี้บ้าง และหากเรามีเพศสัมพันธ์หรือมีการสัมผัสอย่างใกล้ชิด ไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์แบบ ชาย - หญิง , ชาย – ชาย, หญิง - หญิง ก็มีความเสี่ยงรับเชื้อได้
HPV สาเหตุของมะเร็งปากมดลูก
เชื้อไวรัส HPV เป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูกที่ผู้หญิงไทยเสียชีวิตเป็นอันดับต้น โดยไวรัสชนิดนี้ ใช้เวลาเฉลี่ย 5 -10 ปี ในการเปลี่ยนแปลงเซลล์ปากมดลูก ให้กลายเป็นมะเร็งปากมดลูก นอกจากนี้ เชื้อ HPV ยังสามารถก่อมะเร็งชนิดอื่นๆได้อีก เช่น มะเร็งช่องคลอด มะเร็งปากช่องคลอด หูดหงอนไก่ มะเร็งทวารหนัก
ผู้ชายก็ติดเชื้อ HPV ได้และเป็นพาหะได้เช่นกัน
ผู้ชาย ถึงแม้จะไม่มีมดลูก แต่ก็สามารถติดเชื้อ HPV ได้จากคู่นอนทั้งหญิงและชายที่มีเชื้อ HPV อยู่ก่อนแล้ว และหากไปมีเพศสัมพันธ์กับคนอื่น ก็สามารถแพร่เชื้อไปสู่คู่นอนคนอื่นๆได้เช่นกัน โดยโรคที่เกิดจากเชื้อ HPV ในเพศชาย เช่น หูดที่องคชาต มะเร็งองคชาต มะเร็งทวารหนัก
ติดเชื้อ HPV รักษาอย่างไร?
การติดเชื้อ HPV ไม่มีวิธีการรักษาโดยเฉพาะ แต่สามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อไวรัส HPV ได้ โดยการฉีดวัคซีน HPV เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน
วัคซีน HPV คืออะไร?
วัคซีน HPV พัฒนามาจากโปรตีนของไวรัส HPV ที่ถูกทำให้อ่อนตัวลงและไม่สามารถก่อโรคได้ ทำให้เมื่อฉีดเข้าไปแล้วร่างกายจะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส HPV ในสายพันธุ์ที่บรรจุในวัคซีน
ประสิทธิภาพของวัคซีนจะช่วยป้องกันการติดเชื้อ HPV สายพันธุ์ก่อมะเร็งปากมดลูกได้ประมาณ ร้อยละ 90 -100 ในผู้ที่ยังไม่เคยสัมผัสเชื้อมาก่อน (ช่วงอายุ 11-12 ปี) สำหรับผู้ที่เคยมีเพศสัมพันธ์หรือแม้จะเคยติดเชื้อมาแล้ว วัคซีนก็ยังสามารถป้องกันได้ประมาณ 70 % ทั้งนี้การป้องกันขึ้นอยู่กับความเสี่ยงในการใช้ชีวิตของแต่ละบุคคล
การป้องกันการติดเชื้อ HPV จะเกิดขึ้นภายใน 1 เดือน หลังจากฉีดวัคซีนครบ 3 เข็ม และเพื่อให้ได้รับประโยชน์สูงสุด การฉีดวัคซีน HPV ควรได้รับตั้งแต่ยังไม่ติดเชื้อ HPV คือ ในช่วงอายุ 11-12 ปี จะดีที่สุด เพราะในช่วงนี้ร่างกายจะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อได้ดี จึงทำให้ในเด็กที่อายุน้อยกว่า 15 ปี แนะนำให้ฉีดเพียง 2 เข็ม ขณะที่ในผู้ใหญ่นั้นจะแนะนำให้ฉีด 3 เข็ม
วัคซีนนี้ สามารถฉีดได้ตั้งแต่อายุ 9 – 45 ปี
ปัจจุบัน วัคซีน HPV มีการใช้เป็นวัคซีนพื้นฐานในหลายๆประเทศ รวมถึงประเทศไทย ซึ่งได้เริ่มมีการให้วัคซีน HPV เป็นวัคซีนพื้นฐานในเด็กชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 เมื่อ พ.ศ. 2560
วัคซีน HPV มีกี่ชนิด?
ปัจจุบัน วัคซีน HPV สามารถแบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ
1. Cervarix ป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้ 2 สายพันธุ์ (HPV 16,18) ซึ่งเป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูกในผู้หญิง
2. Gardasil ป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้ 4 สายพันธุ์ ( HPV 6,11,16,18 ) รวมถึงสามารถป้องกันโรคหูดหงอนไก่ และมะเร็งทวารหนัก
3. Gardasil 9 ป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้ 9 สายพันธุ์ (HPV 6,11,16,18,31,33,45,52,58 ) ฉีดได้ทั้งในหญิงและชาย ช่วยป้องกันมะเร็งและหูดหงอนไก่
อายุเยอะแล้ว เคยมีเพศสัมพันธ์แล้ว หรือเคยได้รับเชื้อ HPV มาแล้ว ยังฉีดวัคซีนได้หรือไม่?
กรณีที่สงสัยหรือแม้แต่ตรวจพบว่าติดเชื้อ HPV แล้ว แต่ไม่ทราบว่าเป็นสายพันธุ์ใด การฉีดวัคซีน HPV ก็ยังถือว่ามีประโยชน์ เพราะจะได้ป้องกันการติดเชื้อสายพันธุ์ใหม่และลดการติดเชื้อซ้ำในสายพันธุ์เดิม อันจะส่งผลดีต่อการลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งปากมดลูก มะเร็งในช่องคลอด และมะเร็งปากช่องคลอด มะเร็งทวารหนัก และมะเร็งอวัยวะเพศได้
ฉีดวัคซีนแล้วยังต้องตรวจภายในอีกหรือไม่?
การฉีดวัคซีนและการตรวจภายในเป็นคนละเรื่องกัน เพราะการฉีดวัคซีนเป็นการป้องกันการติดเชื้อ HPV ในอนาคต มีวัตถุประสงค์เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งมดลูกและมะเร็งอื่นๆที่เกิดจากการติดเชื้อ HPV ส่วนการตรวจภายใน เป็นการตรวจหาความผิดปกติทางนรีเวชที่เคยมีในอดีต ซึ่งรวมไปถึงความผิดปกติจากโรคอื่นๆนอกจากมะเร็งปากมดลูกด้วย
วัคซีน HPV ป้องกันได้นานแค่ไหน?
วัคซีน HPV เมื่อฉีดครบ สามารถป้องกันโรคได้นานกว่า 10 ปี จึงยังไม่มีคำแนะนำให้ฉีดกระตุ้นซ้ำ ข้อมูลในปัจจุบันพบว่า ภายหลัง 10 ปี วัคซีนยังมีประสิทธิภาพ โดยร่างกายยังสามารถสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสได้ในระยะยาว
วัคซีน HPV เริ่มฉีดได้เมื่อใด?
แนะนำให้เริ่มฉีดวัคซีนตั้งแต่ก่อนเริ่มมีเพศสัมพันธ์ ฉีดได้ผู้หญิง (อายุ 9-45ปี) และผู้ชาย (9-26ปี) อายุ 9 – 14 ปี ฉีด 2 เข็ม (0,6-12เดือน) อายุมากกว่าหรือเท่ากับ 15 ปี ฉีด 3 เข็ม (0,2,6 เดือน) ***อายุ 15 ปีตัดที่วันเกิด ถ้าเข็มแรกเริ่มก่อนอายุ 15 ปี ถึงเข็มที่ 2 จะเลยอายุ 15 ปีไปแล้ว ฉีด 2 เข็ม
การฉีดวัคซีน HPV เป็นวิธีป้องกันช่องทางหนึ่งเท่านั้น สิ่งที่ต้องทำควบคู่กันไปด้วยก็คือการตรวจภายในคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเป็นประจำทุกปี รวมถึงหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงในการรับเชื้อ จะช่วยป้องกันและลดโอกาสเป็นมะเร็งปากมดลูกได้มากยิ่งขึ้น