คลินิกหู คอ จมูก

การได้ยิน ปัญหาใหญ่ที่ไม่ควรมองข้าม

        ทารกแรกเกิดจำนวน 3 ใน 1000 ราย มีความพิการทางการได้ยินหรืออาการหูตึงมาแต่กำเนิด ซึ่งจะส่งผลต่อพัฒนาการโดยรวม และโดยเฉพาะการพูด ที่ส่งผลให้เด็กมีโอกาสเป็นใบ้สูงขึ้น ถ้าไม่ได้รับการตรวจวินิจฉัย และฟื้นฟูบำบัดทันเวลา
        ปัจจุบันด้วยความเจริญทางเทคโนโลยีก้าวหน้า สามารถตรวจคัดกรองได้ตั้งแต่ทารกแรกเกิด และหากสงสัยว่าหูหนวกหรือหูตึง ควรตรวจยืนยันภายในเวลา 6 เดือนแรก จะทำให้การรักษาและฟื้นฟูบำบัดโดยใช้เครื่องช่วยการได้ยิน และสอนพูดได้ทันเวลา เพื่อไม่ให้อาการหูตึง หูหนวก เป็นเหตุให้ไม่สามารถพูดได้ หรือเป็นใบ้ในที่สุด หากพบแพทย์ช้า การฟื้นฟูจะเป็นไปได้ยาก เพราะพัฒนาการทางสมองส่วนการได้ยินจะสูญเสียไปภายใน 2 ขวบ ดังนั้น การฟื้นฟูอาการหูตึงในเด็กแรกเกิด ควรทำตั้งแต่ก่อนอายุ 1 ขวบ เนื่องจากจะสามารถเสริมทักษะต่าง ๆ ได้ง่าย แต่ถ้าหากอายุเกิน 6 ขวบ การฟื้นฟูจะยากหรืออาจไม่เกิดผล เพราะสมองที่พัฒนาการพูดหยุดชะงัก อย่างไรก็ตามหากเด็กไม่ได้ผ่านการตรวจวินิจฉัยตั้งแต่แรกเกิด ผู้ปกครองสามารถสังเกตอาการเริ่มต้นได้ อาทิ เด็กไม่มีปฏิกิริยาตอบสนองต่อเสียงหรือพูดด้วย ไม่หัน ไม่รับรู้ ไม่เลียนเสียงพ่อแม่ ออกเสียงไม่ชัดเจน
        ปัจจุบันมีการตรวจคัดกรองการได้ยินตั้งแต่แรกคลอด โดยวัดการรับรู้ตอบสนองของปลายประสาทรับเสียงในหูชั้นใน (Otoacoustic Emmission) ถ้าไม่ผ่านด้วยเหตุใดก็ตามจะต้องมีการตรวจซ้ำ และยืนยันโดยวัดการได้ยินระดับก้านสมอง (Duditory Brainstem Response) การตรวจดังกล่าวเด็กจะไม่มีการเจ็บปวดใด ๆ เป็นการฟังเสียงตามปกติ และหากตรวจพบความผิดปกติ จะทำการตรวจหาระดับการได้ยินที่ถูกต้อง ณ ความถี่ต่าง ๆ (Auditory Steady State Response) เพื่อจัดเครื่องช่วยฟังให้เหมาะสมแต่ละข้างและเป็นราย ๆ ไป เพราะเด็กที่หูพิการนั้นมีระดับการสูญเสียตั้งแต่น้อยไปถึงรุนแรง

        ผู้สูงอายุ กับ อาการหูอื้อ หูตึง เวียนศีรษะ ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป มักถูกเรียกว่าผู้สูงอายุ และถูกจัดเข้ากลุ่ม “วัยเสื่อม” เมื่อเกิดอาการหูอื้อ หูตึง เวียนศีรษะ ก็มักจะถูกละเลย คิดว่าเสื่อมจากวัย ไม่อาจแก้ไขให้คืนดีได้ คิดว่าเป็นเรื่องธรรมที่จะต้องยอมรับ โดยมิได้มีความเข้าใจเรื่องการเสียการได้ยิน และโดยเฉพาะการเสียทรงตัวในผู้สูงอายุ ว่าเป็นเรื่องซับซ้อนที่อาจมีหลายเหตุปัจจัยที่เป็นอันตรายและอาจป้องกันได้ อาจแก้ไขให้ฟื้นคืนดีได้ อย่างไรก็ตาม การแพทย์ได้เจริญก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว ปัจจุบันได้มีการให้ความสนใจผู้สูงอายุมากขึ้น ทำให้โรงพยาบาลส่วนใหญ่มีบริการตรวจวินิจฉัยให้การรักษาผู้สูงอายุมากขึ้น
        การแพทย์ในสาขาผู้สูงอายุเป็นเรื่องซับซ้อนและละเอียดอ่อน เนื่องจากโรคของผู้สูงอายุ ยากจะจำกัดอยู่ ณ อวัยวะเดียวของร่างกาย แต่มักพบความผิดปกติของหลายอวัยวะร่วมกัน ร่วมกับการมีโรคทางกายอื่น ๆ เรื้อรังหรือทับซ้อน รวมทั้งการเสื่อมโดยธรรมชาติ ทำให้การให้การวินิจฉัยและการดูแลรักษายากยิ่งขึ้น ดังนั้นผู้เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ จำเป็นต้องเข้าใจปัจจัยร่วมต่าง ๆ และสามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อการดูแลรักษาผู้สูงอายุได้อย่างมีประสิทธิภาพ
        การเสียสมรรถภาพการทรงตัว หรือเกิดอาการเวียนศีรษะ รวมทั้งการเสื่อมการได้ยิน เป็นเรื่องที่พบบ่อยในผู้สูงอายุโดยเฉพาะ และมักได้รับการละเลยว่าเนื่องจากอายุมากแล้ว ทั้ง ๆ ที่ความผิดปกติหลายอย่างอาจป้องกันได้ และแม้เกิดขึ้นแล้วก็อาจรักษาให้หายได้ หรือแก้ไขให้ทุเลา รวมทั้งการฟื้นฟูบำบัดให้กลับฟื้นคืนดีได้ ยิ่งกว่านั้น อาการเวียนศีรษะในผู้สูอายุอาจมีสาเหตุจากโรคแฝงทางร่างกายหรือโรคทางสมอง ซึ่งอาจร้ายแรงเป็นอันตรายต่อชีวิต เช่น ภาวการณ์ขาดเลือดของสมองและหูชั้นใน การผิดปกติของกระดูกคอไปทับเส้นเลือดในสมอง

การบริการตรวจวินิจฉัย

การตรวจวินิจฉัย และรักษาความผิดปกติ เกี่ยวกับการได้ยิน การทรงตัว และอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน อาทิ

    - โรคหินปูนในหูชั้นในเคลื่อน หรือโรคเวียนศีรษะขณะเปลี่ยนท่า (benign paroxysmal positional vertigo : BPPV) เป็นสาเหตุให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน โดยเฉพาะในขณะเปลี่ยนท่าของศีรษะ เช่น ขณะล้มตัวลงนอนหรือลุกจากที่นอน ขณะพลิกตัวในที่นอน ก้มดูของหรือเงยหน้าขึ้นข้างบน
    - โรคน้ำในหูชั้นในผิดปกติหรือโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน (Meniere’s disease) ทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน ร่วมกับอาการหูอื้อ การได้ยินลดลง และมีเสียงรบกวนในหูได้
    - โรคเส้นประสาทการทรงตัวในหูอักเสบ (vestibular neuronitis)
    - โรคเนื้องอกของประสาทการทรงตัวหรือเส้นประสาทการได้ยิน (acoustic neuroma)
    - หูอื้อ (sudden hearing loss)
    - การสูญเสียการได้ยินจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น เชื้อไวรัส เชื้อซิฟิลิส ความดันโลหิตสูง เบาหวาน
    - การเสียสมดุลการทรงตัว เช่น โคลงเคลง ทรงตัวได้ไม่ดี เดินแล้วเซ เดินแล้วจะล้ม

การตรวจวินิจฉัยและรักษาความผิดปกติเกี่ยวกับการได้ยินในทารกและเด็กเล็ก เช่น สูญเสียการได้ยินแต่กำเนิด การได้ยินผิดปกติ เป็นต้น

การทดสอบการได้ยินโดยใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ทันสมัย

    - การทดสอบการได้ยินแบบมาตรฐาน
           1. การตรวจสมรรถภาพการได้ยิน (audiometry)
           2. การตรวจแรงดันและการทำงานของหูชั้นกลาง (tympanometry)

การทดสอบการได้ยินโดยใช้เครื่องมือพิเศษ

    - การตรวจการทำงานของเซลล์ขนในหูชั้นใน (otoacoustic emission : OAE)

การตรวจคัดกรองการได้ยิน (hearing screening check)

    - การตรวจในผู้ใหญ่
    - การตรวจในทารกแรกเกิดและทารกที่ได้รับการดูแลอยู่ในแผนกบำบัดพิเศษทารกแรกเกิด (Neonatal Intensive Care Unit : NICU)

การฟื้นฟูสมรรถภาพการได้ยิน ในผู้ป่วยที่มีปัญหาการได้ยินที่ไม่สามารถรักษาให้หายได้ หรือยังมีความบกพร่องของการได้ยินอยู่ ต้องการการฟื้นฟูสมรรถภาพการได้ยิน ซึ่งต้องอาศัยเครื่องอิเล็กทรอนิกส์พิเศษต่าง ๆ อาทิ เครื่องช่วยฟัง (hearing aids) ประสาทหูเทียม เป็นต้น